THUYẾT MINH VỀ NGUYỄN TRÃI
Trong nền văn học Việt Nam đã có rất nhiều nhà văn, nhà thơ lỗi lạc được người đời truyền tụng và yêu mến. Đó là một Nguyễn Du nhân đạo lỗi lạc, một Nguyễn Đình Chiểu hết lòng vì nhân dân…và không thể không nhắc đến Nguyễn Trãi – một con người tài hoa nhưng cũng vô cùng khí phách.
Thuyết minh về Nguyễn Trãi hay văn lớp 10
Nguyễn Trãi hiệu là Ức Trai, sinh năm 1380, quê gốc ở tỉnh Hải Dương, sau chuyển đến tỉnh Hà Tây. Thân phụ là Nguyễn Ứng Long, thân mẫu là Trần Thị Thái, dòng dõi quý tộc.
Nguyễn Trãi sống trong thời đại đầy biến động dữ dội. Nhà Trần suy vi, Hồ Quý Ly lên thay, lập ra nhà Hồ. Nhưng không lâu sau đó, mười vạn quân Minh sang xâm lược nước ta và nhà Hồ đã không thể nào chống lại được. Ngay lúc này, ông đã bỏ trốn, tìm theo Lê Lợi, dâng “Bình Ngô sách” và trở thành quân sư số một cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Trong kháng chiến, ông đã thể hiện tài năng quân sự xuất chúng của mình. Ông quan niệm lấy nhân dân làm gốc, lấy sức dân làm sức mạnh đánh đuổi quân xâm lược nên nhờ đó, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đã giành được thắng lợi, mở ra một triều đại mới cho đất nước.
Nguyễn Trãi là một tài năng lỗi lạc hiếm có. Ông đã để lại cho nước nhà một di sản to lớn các mặt văn hóa, quân sự và văn học.
Về quân sự và chính trị, Nguyễn Trãi có “Quân trung từ mệnh tập” và “Đại cáo Bình Ngô” là hai tác phẩm lớn tiêu biểu nhất, ngoài ra còn có nhiều bài phú, chiếu, biểu, tấu,…cũng rất có giá trị. Về lịch sử có “Lam Sơn thực lục”, “Văn bia Vĩnh Lăng”, về địa lí lại có “Dư địa chí” vốn là tác phẩm về địa lí xưa nhất còn lại của nước ta. Riêng về lĩnh vực văn học, Ức Trai đã để lại cho đời tập thơ chữ Hán “Ức Trai thi tập” và tập thơ chữ Nôm “Quốc âm thi tập” – là mốc son đánh dấu sự hình thành của nền thơ ca tiếng Việt.
Đến với thơ văn Nguyễn Trãi ta dễ dàng thấm nhuần những tư tưởng nhân nghĩa, triết lí thế sự và tình yêu thiên nhiên mà nhà thơ gửi gắm vào tác phẩm. Trước hết, tư tưởng nhân nghĩa mang nội dung yêu nước thương dân:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
Thơ Nguyễn Trãi thể hiện những tư tưởng, triết lí thế sự sâu sắc mà giản dị, những trải nghiệm đau đớn về cuộc đời:
Phượng những tiếc cao diều hãy liệng
Hoa thì hay héo, cỏ thường tươi.
Bên cạnh đó, Ức Trai cũng thể hiện tình yêu thiên nhiên sâu sắc của mình thông qua những câu thơ mộc mạc, giản dị. Hiếm có nhà thơ nào yêu quý, nâng niu cảnh vật thiên nhiên như ông, và nơi đó chẳng khác gì là người bầu bạn, là gia đình ruột thịt:
Cây rợp tán che am mát
Hồ thanh nguyệt hiện bóng tròn
Rùa nằm hạt lẩn nên bầy bạn
U ấp cùng ta làm cái con.
Thơ văn Nguyễn Trãi là đỉnh cao chói lọi trong nền văn học dân tộc. Ông là nhà văn chính luận kiệt xuất, ông xuất hiện giữa nền văn chương như một nhà văn chính luận sắc bén, giàu nhân nghĩa và đầy tính chiến đấu. Thơ chữ Hán của Nguyễn Trãi là một thế giới thẩm mĩ phong phú, vừa trữ tình, trí tuệ, vừa hào hùng, lãng mạn. Về thơ Nôm, ông là người sáng tạo tiên phong, để lại tập thơ xưa nhất và nhiều bài nhất. Đó là những bài thơ giàu trí tuệ, sâu sắc, thấm đẫm trải nghiệm về cuộc đời, được viết bằng một ngôn ngữ tinh luyện, trong sáng, đăng đối một cách cổ điển.
Nguyễn Trãi là nhà thơ sớm đưa tục ngữ và các hình ảnh mọc mạc, giản dị như lảnh mồng tơi, bè rau muống,…vào trong tác phẩm. Và đặc biệt, chính ông là người đã sáng tạo ra hình thức thơ thất ngôn xen lục ngôn, tạo nên một nét đẹp riêng trong văn học cổ điển.
Nguyễn Trãi là danh nhân văn hóa lỗi lạc và cũng là người có số phận bi thương nhất trong lịch sử. Ông chẳng những góp phần viết nên các trang hào hùng trong lịch sử giữ nước nhà mà còn góp phần xây đắp nền móng vững chãi cho văn học dân tộc để mỗi khi nhớ về ông, người đời lại nhớ về một con người mang lí tưởng cao cả, đẹp đẽ đến vô ngần :
Trừ độc, trừ tham, trừ bạo ngược
Có nhân, có trí, có anh hùng.
Các bạn vừa tham khảo bài văn Thuyết minh về Nguyễn Trãi trong sách Ngữ Văn lớp 10. Chúc các bạn học tốt ngữ văn nhé.